Chaos en Orde

'Chaos en Orde' (1920-1927) is Hendrik Wijdevelds eerste stap naar een stedeloze stad. Dit alternatieve uitbreidingsplan voor Amsterdam kan eigenlijk worden beschouwd als een universeel model voor de geleidelijke versmelting van stad en landschap.

Net als het 'Plan Zuid' van Berlage is 'Chaos en Orde' een klassiek architectenplan. De stedenbouw als wetenschappelijke discipline staat aan het begin van de twintigste eeuw nog in de kinderschoenen. De perfecte geometrische regelmaat van het plan past in een utopische traditie van de ideale stad, die vanaf de Renaissance doorliep tot De Bazels 'Wereldhoofdstad' uit 1905 en Berlages 'Pantheon der Mensheid' uit 1916.

Wijdevelds plan herinnert ook aan het stedenbouwkundig schema dat R. Eberstadt en B. Mohring in 1910 ontwikkelen voor de prijsvraag van Groot-Berlijn en dat ook in Nederland veel aandacht krijgt. De traditionele concentrische uitbreidingen verstikken volgens hen de stad doordat de afstand tot de omringende natuur steeds groter wordt. Door radiale groene wiggen tot aan het stadscentrum kunnen stad en natuur op een heel nieuwe manier verbonden worden.

Wijdeveld versterkt het landschappelijk karakter van dit model door de bebouwing te concentreren in losstaande hoogbouwflats langs radiale boulevards. Zo lost het traditionele gesloten stadsbeeld op in een scenografisch, parkachtig landschap met veel mogelijkheden voor actieve recreatie. De natuur vormt de kern van zijn concept, in tegenstelling tot Le Corbusiers 'Ville Radieuze' (1922) waarin de natuur betekenisloos is en ondergeschikt aan diens radicale abstractie en geometrische precisie. Wijdevelds referentie is de expressionistische glasarchitectuur, gebaseerd op het kristal als symbool van spiritualiteit en het samengaan van natuur en cultuur.

BRON: Ontwerp het onmogelijke : de wereld van architect Hendrik Wijdeveld (1885-1987), Jean-Paul Baeten en Aaron Betsky