Jacobus Johannes Pieter Oud

J.J.P. Oud (1890-1963) behoort tot de belangrijkste Nederlandse architecten van de twintigste eeuw. De wijken Kiefhoek in Rotterdam Zuid en het Witte Dorp in Rotterdam West zijn de hoogtepunten van Ouds functionalistische periode.

Vanaf zijn zestiende jaar was Oud zelfstandig in de bouwpraktijk actief. Toen hij zich in 1913 in Leiden vestigde als architect, kwam hij in contact met de schilder Theo van Doesburg. Via van Doesburg raakte Oud betrokken bij de oprichting van het tijdschrift De Stijl in 1917. De gevel van Café De Unie aan de Coolsingel (1924) is helemaal in de geest van De Stijl. In 1922 nam Oud definitief afstand van De Stijl, mede vanwege ruzies met Theo van Doesburg over de kleurenschema's van woningen.

Tussen 1924 en 1927 wordt een woningblok in Hoek van Holland gerealiseerd: een witgepleisterd langwerpig blok met platte daken en afgeronde einden. De wijken Kiefhoek in Rotterdam Zuid en het Witte Dorp in Rotterdam West zijn de hoogtepunten van Ouds functionalistische periode. Voor zijn woningbouwprojecten krijgt Oud veel waardering van vooraanstaande Nederlandse en buitenlandse architecten. In 1927 krijgt hij de eervolle uitnodiging een blokje woningen te bouwen op de Weißenhofsiedlung in Stuttgart, een modelwijk voor het Nieuwe Bouwen. Oud ontwierp ook de meubels voor zijn modelwoning.

In 1926 neemt Oud als particulier architect deel aan een besloten prijsvraag voor een nieuw Beursgebouw aan de Coolsingel. Het uiteindelijk gerealiseerde gebouw van Staal (1934-1940) vertoont echter veel overeenkomsten met Ouds ontwerp. Mede door dit verlies krijgt Oud last van depressiviteit. In 1938 wint hij een besloten prijsvraag voor een hoofdkantoor voor de Bataafsche Import Maatschappij (BIM) in Den Haag, de huidige Shell. De bouw start in 1939, maar het gebouw is pas in 1946 voltooid. De monumentale, symmetrische opzet en de toepassing van ornamenten betekenen een breuk met het Nieuwe Bouwen.

Vlak na de oorlog maakt Oud samen met beeldhouwer John Raedecker het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam. Met het Bio-Vakantieoord in Arnhem (1960) en het Haagse Congresgebouw (1963) keert Oud enigszins terug naar zijn vooroorlogse stijl en kwaliteit. Veel werk van Oud is inmiddels rijksmonument.